Trong tác phẩm “Một bước tiến hai bước lùi”, Lênin chỉ rõ “chủ nghĩa quan liêu” chính là "chủ nghĩa địa vị". Những người theo chủ nghĩa này luôn: "… đem lợi ích của sự nghiệp phục tùng lợi ích của tư tưởng danh vị, tức là hết sức chú trọng đến địa vị mà không đếm xỉa đến công tác…". Người đánh giá: “Toàn bộ công việc của tất cả các cơ quan của chúng ta bị khốn khổ trước hết vì tệ quan liêu. Không ít những người cộng sản đã trở thành những cán bộ quan liêu”. Người cảnh báo: “Nếu có cái gì sẽ làm tiêu vong chúng ta thì chính là cái đó”.

Khi mắc bệnh quan liêu một bộ phận không nhỏ cán bộ trở thành những kẻ chuyên quyền, độc đoán - "sự độc đoán của các ông quan". Họ bị “… cuốn hút vào công việc thảo công văn, bàn bạc sắc lệnh, soạn thảo sắc lệnh,…”, “… bị chìm ngập trong cái biển giấy tờ ấy"… Nhiều cán bộ cấp cao cũng sa vào "vũng lầy quan liêu chủ nghĩa đáng nguyền rủa”, và đã "tự treo cổ mình" một cách vô ý thức"…Quan liêu là căn bệnh của tất cả các đảng cầm quyền. Trong chế độ mới nó còn tồn tại là do nền dân chủ vừa được thiết lập và "không được thực hiện đầy đủ" nên một bộ phận cán bộ đã lợi dụng những non kém, sơ hở để “quan liêu”. Đây là những kẻ “… vào Đảng mong làm chức này, tước nọ”, “vào cho oai”, “vào để kiếm chác”, “...vào Đảng để mong phá hoại”…  

Lênin cho rằng "… quan liêu đến ghê tởm" do đó phải "thực hiện một chế độ chữa bệnh nghiêm ngặt". Phải “đấu tranh chống cái vũng lầy chủ nghĩa quan liêu và bệnh giấy tờ bằng cách kiểm tra người và kiểm tra công việc thực tế, tống cổ một cách không thương xót những công chức thừa, giảm biên chế, thay đổi những đảng viên cộng sản không nghiêm túc học tập việc quản lý"… Quan liêu sẽ sinh ra tham nhũng. Lênin khẳng định: “hiện tượng thật sự điển hình của nước Nga là nạn hối lộ và nơi nào cũng có hối lộ”… Chính quan liêu, tham nhũng cùng những sai lầm chủ quan khác đã góp phần thúc đẩy Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu sụp đổ.

Riêng ở nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên nhắc nhở rất nghiêm khắc nhằm chống quan liêu. Bác khẳng định: “Những người mắc phải bệnh quan liêu, bệnh bàn giấy, không làm được việc, phải thải đi”. Nếu khuyết điểm nhẹ thì: “ phải mời các ông đó xuống công tác hạ tầng, khép họ vào kỷ luật, để chữa tính kiêu ngạo, thói quan liêu cho họ và để giữ vững kỷ luật của Đảng và của Chính phủ”.

Nguồn gốc của bệnh quan liêu là do không hiểu hoặc không nắm chắc, vận dụng không tốt quan điểm quần chúng. Bác chỉ dạy phải: “Làm theo cách quần chúng. Việc gì cũng hỏi ý kiến dân chúng, cùng dân chúng bàn bạc. Giải thích cho dân chúng hiểu rõ. Được dân chúng đồng ý. Do dân chúng vui lòng ra sức làm”. Trái lại việc gì cũng dùng cách quan liêu, cũng chỉ ra mệnh lệnh, thế là không phụ trách trước nhân dân. Thế là đem hai chữ "mệnh lệnh" làm thành một bức tường để tách rời Đảng và Chính phủ với nhân dân, tách rời lợi ích của nhân dân với chính sách của Đảng và Chính phủ.

Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII chỉ rõ: “Nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có người đứng đầu chưa thể hiện tính tiên phong, gương mẫu; còn biểu hiện quan liêu, cửa quyền, chưa thực sự sâu sát thực tế, cơ sở. Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái”. Vì vậy, từ đầu nhiệm kỳ khóa XII đến nay, Trung ương đã kiên quyết thi hành kỷ luật hơn 70 cán bộ cao cấp . Trong đó có 1 Uỷ viên Bộ Chính trị và 4 Uỷ viên Trung ương Đảng khoá XII, 14 nguyên là Uỷ viên Trung ương Đảng, 1 là nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, 5 Bộ trưởng và nguyên Bộ trưởng, 2 Bí thư Tỉnh uỷ, 5 nguyên là Bí thư Tỉnh ủy và 17 tướng lĩnh…  

Từ đó, Trung ương yêu cầu: Mỗi cán bộ, đảng viên, công chức cần thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, thường xuyên nêu gương, tự soi, tự sửa, tránh xa những cám dỗ vật chất, tham vọng để không đi vào vết xe đổ, gây ra những hậu quả, tổn thất khôn lường. Chúng ta đang tích cực chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng, phải kiên quyết không để lọt vào cấp uỷ những cán bộ vi phạm, thoái hoá, biến chất! Bất cứ trường hợp nào mà vi phạm kỷ luật, chúng ta phải xử lý nghiêm minh, làm nghiêm từ trên xuống dưới để giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng, để lấy lại và củng cố niềm tin và tình thương yêu, quý trọng của Nhân dân./.